Hoe vorm je jouw cultuur?

In zijn lessen zoekt Rik Dijkhuizen bewust het collectieve gesprek op. Zo houden studenten zichzelf, elkaar én hem scherp. Op individueel niveau zorgt het voor een bewustzijn als creatief om niet alleen te bedenken hoe de wereld eruit moet zien, maar ook om een verschil te kunnen maken. Dit vraagt om een meta-positie, om kritische reflecties, zodat je je als maker kunt verhouden tot cultuur. ‘Op deze wijze wil ik studenten klaarstomen voor een wereld waarin we meer dan ooit te maken hebben met urgente vraagstukken.’

Ik vind het belangrijk om jezelf als maker duidelijk en zorgvuldig te positioneren, niet alleen binnen het werkveld maar ook binnen onze maatschappij. In mijn lessen maken studenten een ontwikkeling door die ze, hoop ik, naar een plek brengt waar ze enthousiast en overtuigd met hun eigen werk aan de gang gaan. Dat gaat verder dan alleen het stylistische. Het vraagt om een kritische blik, om reflectie, om het formuleren van een mening die ertoe doet en die door te vertalen naar creatieve projecten. Ik vind het belangrijk om echt zorgvuldig na te denken over de thema’s die je wilt behandelen en bereid te zijn om je keuzes te laten leiden door een concept in plaats van onbeargumenteerde voorkeuren waarin weinig zeggingskracht zit. Voor mij is en blijft een creatief project een middel waarmee we communiceren over dingen die ons aan het hart gaan.

Practice what you preach

Dit alles pas ik ook toe in mijn eigen werk waarin ik nadenk over meer vloeibare vormen van zijn, anders-zijn en samenzijn die voorbijgaan aan onze normatieve wereld en waarin we geacht worden perfectionistisch te presteren. Een van de theorieën waar ik veel naar verwijs is hydrofeminisme waar onze lichamen, landschappen en tijden als ‘waterig’ worden begrepen en waarin de scheidslijnen tussen goed en kwaad langzaam condenseren. Water speelt daarom een belangrijke rol in mijn werk. Momenteel ben ik bezig met een performance-film waarin ik een waterwezen uit de cult-filmreeks ‘Creature of the Black Lagoon’ word. Dit low-fiction verhaal bestaat op een plek die niet helemaal van deze wereld is maar vreemd genoeg vertrouwd aanvoelt. De parallel met hoe we zelf ook regelmatig verkeerd worden begrepen en als monster worden aangezien zodra we afwijken van de norm is duidelijk merkbaar. Eerder deed ik al waterige projecten met zwembaden, fonteinen, boterbloemen, synchroonzwemmen etc. In mijn werk en ook daarbuiten probeer ik af te rekenen met de stigma’s rondom welzijn en de angst om als deficiënt bestempeld te worden omdat je je overspoelt voelt, lijkt te verdrinken of in ander vaarwater verblijft. Ik gun mijn studenten een wereld waarin daar ruimte voor is: de geruststelling dat het oké is om meer je kwetsbare kant te laten zien en niet altijd die perfecte versie van jezelf hoeft te zijn.

Communities voor individuele ontwikkeling

Ik zie mijn lessen als een verlengstuk van mijn artistieke praktijk. Ik creëer samen met mijn studenten bewust tijdelijke communities waar saamhorigheid, luisteren en motiveren naast elkaar bewegen. Door in eerste instantie het collectieve gesprek op te zoeken over urgenties die spelen in de wereld, wordt duidelijk hoe je je als persoon en maker verhoudt tot onze cultuur en de maatschappelijke vraagstukken die daarin spelen. Ik nodig studenten uit om hierin samen te werken, mee te denken, onderwerpen uit te wisselen en elkaar scherp te houden. Dit geeft ruimte voor verdere ontwikkeling en verdieping van je eigen belevingswereld. Als docent ben ik hierin best radicaal: studenten krijgen veel vrijheid, mijn opdrachten zijn bewust, en inmiddels berucht, open. Na een collectieve aftrap met de groep, volgt het individuele proces waarbij ik klankbord en begeleider ben. Iedere student gaat daarbij een eigen proces door, waardoor er meer ruimte is voor verrassingen, het inslaan van nieuwe wegen en het verkennen van nieuwe kusten. Natuurlijk zijn er parameters voor de afronding van het vak, maar uiteindelijke richt ik me meer op het creatieve onderzoek dan het resultaat.

Rik Dijkhuizen (34) is gastdocent visual storytelling | conceptontwikkeling | positionering en werkt als beeldend kunstenaar [Instagram] @rikdijkhuizen